Tijdens mijn opleiding tot natuurvoedingsadviseur werd ik me steeds meer bewust hoe kwetsbaar een lichaam is en hoe belangrijk het is om daar goed voor te zorgen.
En niet alleen op het gebied van voeding, maar ik ontdekte ook steeds meer wat de schadelijke effecten zijn van onder andere stress op gezondheid.
Het maakte me nederig ten opzichte van mijn lichaam. Want wat is het knap hoe het lichaam functioneert. Het zorgde er ook voor dat ik me steeds meer bewust werd dat ik zelf een verantwoordelijkheid te nemen heb.
Een verantwoordelijkheid om mijn lichaam optimaal gezond te houden.
En daar hoort bij dat ik niet alleen let op mijn voeding, maar ook zorg dat ik mijn stressniveau op een gezond niveau houd.
Een beetje stress is goed, teveel niet
Want een beetje stress is goed voor het lichaam, maar teveel niet. En helaas is het stressniveau bij veel mensen zo hoog dat het niet meer gezond is.
En wat misschien nog erger is, we zijn ons er vaak niet eens meer van bewust dat we chronisch onder grote druk staan.
We denken bij stress vaak aan omstandigheden zoals teveel verplichtingen, (geld)zorgen, hoge werkdruk, conflicten et cetera.
We weten heel goed dat ons lichaam in dit soort gevallen voortdurend op scherp staat. Vechten, vluchten en soms bevriezen we zelfs zodanig dat we niet eens meer kunnen functioneren.
Het sluipt erin en voor je het weet heb je onverklaarbare gezondheidsklachten.
Wat vervolgens ook weer leidt tot zorgen en stress.
Het is overigens niet alleen de psychisch-mentale stress die voor problemen zorgt. Ook (laaggradige) ontstekingen, een ongezond eetpatroon, strenge diëten, schommelende bloedsuikers, te hoog visceraal vetpercentage, teveel buikvet, medicatie, operatie, slecht slapen of een niet goed functionerende spijsvertering hebben grote impact op de algehele conditie van je lichaam.
Hier doen we vaak laconiek over. Want zolang er geen klachten zijn, heb je die vorm van stress niet eens in de gaten. Maar heel veel mensen hebben hier last van. Dat blijkt wel uit het feit dat in 2019 al 11 miljoen Nederlanders medicijnen slikken.
Ik schrok enorm van dit cijfer, want hoe komt het toch dat we zo gericht zijn op symptoombestrijding terwijl de echte oplossing ligt bij het wegnemen van de oorzaak.
Wat gebeurt er in ons lichaam bij stress?
De hypothalamus en de bijnieren vormen een prachtig duo. Ze spelen een belangrijke rol bij de regulering van stress. De hypothalamus filtert en beoordeelt de informatie uit de buitenwereld en geeft de opdracht aan de bijnieren om de stress in goede banen te leiden.
Dit gebeurt door middel van hormonen en neurotransmitters.
Zo is er een onderscheid te maken in:
- adrenaline en noradrenaline voor de acute en kortdurende stress
- cortisol is ons lange termijn stresshormoon
- Aldosteron voor de vochthuishouding
- Testosteron
In dit artikel beperk ik me even tot de eerste twee categorieën, namelijk adrenaline, noradrenaline en cortisol.
Adrenaline en noradrenaline
We noemen adrenaline, noradrenaline en cortisol vaak stresshormonen. Dit klinkt negatief, maar we hebben deze hormonen nodig om goed te kunnen functioneren. En zelfs om ons lichaam in optimale conditie te houden. Ze zorgen er juist voor dat we stress goed kunnen beheersen.
Dat proces werkt ontzettend goed. Je kunt je misschien vast wel een moment herinneren dat je heel erg schrok. Je adrenaline schoot omhoog. en je hart ging tekeer. In een mum van tijd was je in een staat van paraatheid. Opperste alertheid.
Dat is allemaal het werk van adrenaline.
Noradrenaline is het zusje van adrenaline. Het heeft vooral de functie om de stress op een gezond niveau te houden. Het zorgt dat je bloeddruk stijgt waardoor er tijdelijk meer bloed beschikbaar is voor je hersenen en spieren.
Je kunt je misschien voorstellen dat dit heel belangrijk is als je oog in oog staat met een tijger. Want in dat geval kun je maar beter maken dat je wegkomt. En om snel weg te komen, is het van levensbelang dat je uitermate alert bent en dat je spieren optimaal kunnen functioneren.
Maar inmiddels is de kans dat je in een gevaarlijke situatie verwikkeld raakt met een tijger niet zo groot. En ik denk dat we allemaal wel begrijpen dat een overvolle agenda of een file waardoor je te laat dreigt te komen, niet gelijk is aan het gevaar van een loslopende tijger.
Toch worden in deze situaties ook stresshormonen als adrenaline en noradrenaline aangemaakt. En als dat maar heel vaak gebeurd, dan wordt het ongezond.
Het effect van noradrenaline op je gewicht
Het grote verschil tussen adrenaline en noradrenaline zijn de emotionele effecten. Bij een te hoog niveau van noradrenaline kan je last krijgen van angst- en paniekaanvallen. Als het niveau te laag is, kunnen er juist depressieve gevoelens ontstaan.
Een juiste balans in de mate van stress die je ervaart, is dus van groot belang om jezelf goedgehumeurd te houden.
Nu zou je misschien denken dat die korte termijn stress allemaal niet zoveel effect heeft op je lichaam.
Maar niets is minder waar, want een teveel aan noradrenaline kan ervoor zorgen dat je spijsverteringsstelsel langdurig minder goed werkt.
En dit kan weer ernstige gevolgen hebben voor je gewicht. Dit kan daardoor sneller toenemen wat vervolgens ook weer stress oplevert.
Wat doet chronische stress?
Als je weet dat stress het overlevingsprincipe activeert. En dat het overleven altijd voorgaat op alle andere lichaamsfunctie dan voel je misschien wel aankomen wat chronische stress doet met een lichaam.
Alle functies die niet direct te maken hebben met overleven worden op een laag pitje gezet.
En dit heeft weer gevolgen voor bijvoorbeeld je immuunsysteem waardoor onder andere minder energie vrij wordt gemaakt om ontstekingen te bestrijden.
Misschien merk je hier op de korte termijn niet zoveel van, maar op de langere termijn kun je wel degelijk de gevolgen gaan merken en ontstaan er gezondheidsklachten.
Effect van overmatig cortisol op gewicht
Als stress chronisch is geworden, hebben de bijnieren een zware taak. Zij maken onder andere het hormoon cortisol aan. Want cortisol is het hormoon dat chronische stress in goede banen leidt.
Echter er is een keerzijde aan een te hoog niveau van Cortisol. Want overmatig cortisol betekent dat er continue sprake is van een situatie waarin overleven centraal staat. En op dat moment worden allerlei andere belangrijke functies voor een gezond lichaam geremd.
En net als bij de noradrenaline komt hiermee onder andere het spijsverteringsstelsel onder druk te staan.
Dan zou je zomaar in de situatie kunnen komen dat je misschien wel ontzettend gezond eet, maar dat de voedingsstoffen niet opgenomen worden omdat je spijsverteringsstelsel niet goed functioneert.
Met als gevolg overgewicht terwijl je misschien niet eens begrijpt hoe dat kan. Want zoveel eet je niet. En wat je eet is gezond.
Ik hoor dit ontzettend vaak en de frustraties zijn enorm. Wat vervolgens ook weer stress oplevert en zo kom je in een vicieuze cirkel waar je nog lastig zelf uit kunt komen.
De vicieuze cirkel van stress, voeding en overgewicht
Een disbalans in stresshormonen, zeker bij chronische stress, zorgt voor onder andere:
- vermoeidheid
- verveling
- een onbehaaglijk gevoel/ onrust
- bloedsuikerschommelingen.
Juist in deze situaties vluchten we in voedingsmiddelen die het allemaal alleen maar erger maken. Koffie, chocolade, suiker, alcohol, energiedrankjes en in de avond komen vaak de maaltijden met veel lege en geraffineerde voedingsmiddelen op tafel.
Bij vermoeidheid peppen we onszelf op met cafeïne. Suikers geven even een flinke energieboost. En zo’n pasta met wat saus is makkelijk gemaakt en eet zo lekker weg. Of we toveren een bak friet op tafel met allerlei sausjes en snacks.
De reden dat al deze voedingsmiddelen ons steeds weer een oppepper geven, is dat de bijnieren extra stresshormonen aanmaken. Ofwel nog meer cortisol.
En inmiddels weet je dat dit hoge niveau aan cortisol weinig bijdraagt aan een optimale conditie van je lichaam en een goed werkend spijsverteringsstelsel.
Dus je wordt niet alleen dik van het eten van die lege en geraffineerde voedingsmiddelen, maar het effect wordt nog eens versterkt door de chronische stress. Met als gevolg dat het cortisolniveau hoog blijft wat betekent dat de werking van het spijsverteringsstelsel geremd wordt en blijft. Omdat de bijnieren continue bezig blijven met cortisol aanmaken.
Hoe doorbreek je die cirkel?
Natuurlijk zijn er verschillende visies op hoe je om kunt gaan met dit soort problematiek.
Je zou natuurlijk kunnen beginnen met je eetpatroon aan te passen. In ieder geval de lege en geraffineerde voedingsmiddelen laten staan en vooral veel groente eten en in een gezonde mate fruit.
Dit is natuurlijk altijd een goed idee, maar zoals ik hiervoor al aangaf, is dit niet in alle gevallen de meest adequate oplossing. Want op het moment dat je chronische stress ervaart, remt dit je spijsvertering. Waardoor die gezonde voedingsstoffen mogelijk helemaal niet goed worden opgenomen.
Daarbij komt dat chronische stress er juist voor zorgt dat het allemaal nog lastiger wordt om niet toe te geven aan al die eetverleidingen in de buitenwereld.
Want juist in tijden van stress en zeker bij chronische stress is er nog weinig alertheid en daarmee nemen de automatische gewoontes het heel makkelijk over.
Voor je het weet, zit je weer met die bak chips op de bank. Je bent moe en verdient wel wat lekkers. Om vervolgens nog meer uitgeput te raken omdat je lichaam nog harder moet werken om ook dat ongezonde voedsel nog te verwerken.
Je weet ook allemaal wel dat je het niet moet doen, maar het gebeurt iedere keer wel weer.
Het lijkt wel alsof je er geen enkele controle meer over hebt en eigenlijk is dat ook zo. Je onbewuste heeft het overgenomen want jij hebt de energie niet meer om nog alert te zijn.
En het draaien van onbewuste programma’s is dan het meest eenvoudige om te doen.
De oplossing voor een gezond stressniveau en gewicht
Balans, daar draait het allemaal om. Een gezond stressniveau en een gezond voedingspatroon.
Dat is waar ik me hard voor maak. Want alleen met voeding kom je er niet, maar alleen met het wegnemen van een te hoog stressniveau ook niet.
Het is een combinatie van het wegnemen van de echte oorzaak van stress en het aanpassen van je eetgewoontes.
Als je wilt afvallen met blijvend resultaat, dan is het naar mijn overtuiging belangrijk om alle aspecten mee te nemen. Zowel de psychisch-emotionele staat, de fysieke staat en de voeding.
Als hypnotherapeut en natuurvoedingsadviseur zie ik hier een gouden combinatie. Want terwijl je door toepassen van hypnose werkt aan het wegnemen van de echte oorzaak van stress verbeter je daarmee onder andere de werking van je spijsverteringsstelsel. Als je vervolgens ook nog gezonder gaat eten, dan ga je snel gewicht verliezen en geeft dit een extra boost aan je algehele gezondheid.
